ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ '21

Τό Μέγα (Ἰερόν) Παλάτιον τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἕνα παλάτι ἀδιάβατο κλειστὸ καὶ ρημαγμένο πανώρῃο βασιλόπουλο βαστάει μαρμαρωμένο. Δέρν᾿ ἡ θολοῦρα, ἡ χειμωνιὰ τὸ ἔρμο τὸ παλάτι, κι᾿ οὐδὲ μιλάει τὸ μάρμαρο, οὐδὲ κι᾿ ἀνοίγει μάτι. Λάμπει ὁ ἥλιος, κελαϊδοῦν τῆς ἄνοιξης τ᾿ ἀηδόνια, κι᾿ ἐκεῖνο μένει ἀσάλευτο, βουβὸ ἀπὸ τόσα χρόνια. Κἄποια νεράϊδα τῆς ἐρμιᾶς καὶ μάγισσα ὠργισμένη τὸ καταράστηκε βαρειὰ καὶ μάρμαρο ἔχει γένει. Καὶ τὸ παλάτι ἐρήμαξε, τὸ σκέπασαν τὰ δάση κι᾿ ὡς τώρα πόδι ἀνθρωπινὸ δὲν ἔχει ἐκεῖ περάσει. Μονάχα ὁ χρόνος, ποὺ περνάει ὁλημερὶς μπροστά του, ἔγραψε μέσ᾿ στὸ μάρμαρο μαζὶ μὲ τ᾿ ὄνομά του: «Χαρὰ στὴ νειὰ τὴν ὤμορφη ποὺ ἡ μοῖρα θὰ τῆς δείξῃ τὸ σιδερόχορτο νὰ βρῇ, τὴν πόρτ᾿ αὐτὴ ν᾿ ἀνοίξῃ, ν᾿ ἀγκαλιαστῇ τὸ μάρμαρο, σιμά του ν᾿ ἀγρυπνήσῃ σαράντα δυὸ μερόνυχτα, γλυκὰ νὰ τὸ ξυπνήσῃ». Εἶνε παλάτι ἐρημικὸ κι᾿ ἀπόκλειστο ἡ καρδιά μου, μαρμαρωμένον βασιληᾶ βαστάει τὸν ἔρωτά μου. Χαρὰ στὴ νειὰ τὴν ὤμορφη, ποὺ τὴν καρδιὰ θ᾿ ἀνοίξῃ καὶ μὲ τὸ κρύο τὸ μάρμαρο τὰ χείλη της θὰ

Στήν ἑλληνική μυθολογία ἡ Ἡμέρα ὑπῆρξε ἡ θεότητα ποῦ προσωποποιοῦσε τό φῶς τῆς ἠμέρας. Κατά τή γενικότερη παράδοση (π.χ. «Θεογονία» τοῦ Ἠσιόδου, 124-125), ἦταν θυγατέρα τῆς Νυκτός καί τοῦ Ἐρέβους καί ἀδελφή τοῦ Αἰθέρα. Ὁ Ὑγίνος πάντως ἀναφέρει πῶς ἦταν κόρη τοῦ Χάους καί τῆς Καλιγούς, καί ἀδελφή τοῦ Ἐρέβους καί τῆς Νυκτός. Τέλος, κατά τούς Ὀρφικούς, ἡ Ἠμέρα ἦταν κόρη τοῦμΤιτάνα Ἤλιου, μαζί μέ τόν ὀποῖο λατρευόταν στήν Κῶ. Ἡ Ἠμέρα ἀναφέρεται ὅτι παντρεύτηκε τόν Ἀστραίοή καί τόν ἴδιο της τόν ἀδελφό, τόν Αἰθέρα. Παιδιά τῆς Ἠμέρας ἦταν ἡ Ἀστραῖα (σύμφωνα μέ τήν πρώτη ἐκδοχή), ὁ Βροτός, ὁ Οὐρανός, ἡ Γαῖα καί ἡ Θάλασσα. Στόν Ἠσίοδο ἡ Ἠμέρα συγχέεται μέ τήν Ἠώ καί στούς τραγικούς καί ἄλλους ποιητές τἀ δύο αὐτά πρόσωπα ταυτίζονται, λ.χ. ἀναφέρεται πῶς ἡ Ἠμέρα ἦταν σύζυγος τοῦ Τίθωνα καί μητέρα τοῦ Μέμνονα, ἤ πῶς ἀγάπησε τόν Κέφαλο. Στήν Ἀγορά τῶν Ἀθηνῶν ὑπήρχαν πήλινα ἀγάλματα τῆς Ἠμέρας προερχόμενα ἀπό τή στέγη τῆς «Βασιλείου Στοᾶς» ὄπου, ἀρχικῶς, εἴχαν τοποθετηθεῖ ὡς «ἀκρωτήρια». Ἀπεικον

 Ὁ Αἰθέρας ἤ ὁ Αἰθήρ σύμφωνα μέ τή Θεογονία τοῦ Ἡσιόδου ἦταν θεότητα ποῦ γεννήθηκε ἀπό τήν ἔνωση τῆς Νυκτός καί τοῦ Ἐρέβους. Ὁ Αἰθέρας ἦταν θεότητα ποῦ συνδεόταν μέ τήν εὐτυχία ὄπως καί ἡ αδελφή τοῦ Ἠμέρα, ἐν ἀντιθέσει μέ τούς γονεῖς του, Ἔρεβος καί Νυξ (Νύκτα), ποῦ συνδέονταν μέ τή δυστυχία. Ἀπό τόν Αἰθέρα καί τήν Ἠμέρα σύμφωνα μέ κάποιους ἀρχαίους μύθους γεννήθηκε ἡ Θάλασσα. Ἐτυμολογικά ἡ σημασία τῆς λέξεως Αἰθήρ εἶναι τό ἀνώτατον καί καθαρότατον στρώμα τοῦ ἀέρος. Παράγεται ἀπό τό ῥήμα αἴθω ποῦ σημαίνει ἀνάβω, ἀναφλέγω, φέγγω, φλέγομαι, καίομαι «αἴθω γάρ οὐ μόνον τό καίω, ἀλλά καί τό λάμπω» (Εὐστάθιος Παρεκβολαί Εἰς Ἰλιάδα Ψ 250). Ἄλλα παράγωγα τῆς λέξεως εἶναι ἡ αἰθάλη, ὁ αἰθίοψ καί πιθανῶς ἡ Αἴτνα. Ὁ Πλάτων στόν «Κρατύλο» ἐτυμολογεῖ τήν λέξη λέγοντας ὅτι παράγεται ἀπό τό «ἀεί θεῖ» ποῦ σημαίνει αὐτό ποῦ κινείται συνεχῶς. (Κρατύλος 440 b) Σέ ἄλλους μύθους, ὄπως στήν Τιτανομαχία, ἐμφανίζεται ὡς πατέρας τοῦ Οὐρανοῦ καί οἱ Ὀρφικοί τόν θεωροῦσαν ψυχή τοῦ κόσμου, γιό τοῦ Χάους καί τῆς

Η Σπάρτη ήταν κομβικό σημείο μουσικής και ποίησης της Αρχαϊκής περιόδου Η Σπάρτη δεν φημίζεται μόνο για τις στρατιωτικές επιδόσεις, αλλά και για τις μουσικές. Πολλοί ποιητές – μουσικοί ταξίδεψαν από πολύ μακριά για να εργαστούν στη Σπάρτη. Ο θρυλικός μουσικός Τέρπανδρος (από τη Λέσβο) πιστώθηκε με την ίδρυση του πρώτου μουσικού διαγωνισμού στη Σπάρτη. Ο Αλκμάνος (από την Λυδία) ήταν ξακουστός σε όλο τον αρχαίο κόσμο για τα τελετουργικά τραγούδια του σχετικά με τις Σπαρτιάτισσες κορασίδες. Επιπλέον, οΤυρταίος (Σπαρτιάτης) συνέθεσε πολιτικές και στρατιωτικές ελεγείες που ενέπνευσαν τους Σπαρτιάτες στον πόλεμο με τους Μεσσήνιους. Οι Σπαρτιάτες ήταν τόσο υπερπροστατευτικοί με την μουσική τους κληρονομιά, που απαγόρευαν σε όλους τους είλωτες να εκτελούν τα έργα των Αλκμάνου και Τερπάνδρου και τους ανάγκαζαν να τραγουδούν χαμηλόφωνα άλλα τραγούδια. Ο Πλούταρχος αναφέρει σχετικά (Λυκούργος 28,4-5): …..έτσι, σε μεταγενέστερες εποχές, λένε, ότι όταν οι Θηβαίοι εκστράτευσαν στην Λακωνία, [

Κατά τόν Ἠσίοδο, ὁ Ἔρεβος προῆλθε ἀπό τό Χᾶος καί τή Γαῖα (γιά τά ὀποία έχουμε γράψει σέ παλαιότερες δημοσιεύσεις) μέ τή μεσολάβηση τοῦ Ἔρωτος. Συμβολίζει τή σιωπή καί τό βᾶθος τῆς νύκτας. Μαζί μέ τήν ἀδελφή του, τή Νύχτα, ἡ ὀποία προῆλθε, ὀμοίως, μέ τή μεσολάβηση τοῦ Ἔρωτα, δημιούργησε τόν Αἰθέρα, τό Φῶς τοῦ Οὐρανού καί τήν Ἠμέρα. Ἀνήκει εἰς τήν δευτέραν γενεάν τῆς Δημιουργίας τοῦ Κόσμου. Συμφώνως μέ ἄλλες πηγές, ὁ Ἔρεβος προῆλθε ἀπό τόν Χρόνο καί τήν Ἀδράστεια - Ἀνάγκη. Ἡ λέξις ἔρεβος προέρχεται ἀπό τή ῥίζα *hregw-, ποῦ δήλωνε γενικά τό σκοτάδι, μέ τήν προσθήκη τῆς κατάληξης τῶν δευτερόκλιτων οὐσιαστικῶν -ος > *hregwos. Τό ἀρχικό λαρυγγικό τράπηκε εἰς ε- πιθανότατα ἀπό επίδραση τοῦ -ε- ποῦ ἀκολουθεῖ, ἐνῶ τό χειλοϋπερωικό -gw- τράπηκε σέ -β- μπροστά ἀπό στρογγυλό ὀπίσθιο φωνῆεν (πβ. πόλος < qwolos, ἀλλά τέλος < qwelos). Συνοπτικά: hregwos > ἔρεgwος > ἔρεβος. Ἡ πρώτη φωνητική ἐξέλιξις ἦταν προ-μυκηναϊκή, ἐνῶ ἡ τελευταῖα ἐξέλιξις ἦταν μετα-μυκηναϊκή. Ἀναπαριστάται ὡς

Συμφώνως μέ τήν ὀρφική διδασκαλία, ὁ Ἔρως προῆλθε ἀπό τί «κοσμικό αὐγό» (Κοσμικόν Ὠόν) ποῦ ἄφησε ἡ Νυξ στούς κόλπους τοῦ Ἑρέβους. Ὑπέρ μιᾶς κοσμογονικῆς καταγωγῆς του τίθεται καί ὁ Ἠσίοδος στή Θεογονία, καθῶς ἀναφέρει πώς ὁ Ἔρως προῆλθε ἀπό τό Χᾶος μαζί μέ τή Γαῖα, στοιχεία ἐπίσης χωρίς γεννήτορες. Ὁ Ἔρως τῆς κοσμογονίας ἐκπροσωπεί τήν φυσική ἐκείνη δύναμη, ἡ οποία ἐνώνει τά πρώτα στοιχειώδη μόρια τῆς ὔλης, σχηματίζοντας τά διάφορα σώματα καί συγκρατεῖ αὐτά καἰ τό σύμπαν μέ τήν ἀκαταμάχητη ἔλξη της. Δἐν μπορεί νά παράγει ἀπό μόνος του τίποτα ἀλλά ζωογονεῖ τό Χᾶος καί τήν Γῆ. Στή μεταομηρική μυθολογία παρουσιάζονται καί ἄλλοι γεννήτορες τοῦ Ἔρωτα, ἐνῶ συχνά σχετίζεται μέ τή θεά Ἀφροδίτη. Σύμφωνα μέ τή Σαπφῶ εἶναι γιός τῆς Ἀφροδίτης καί τοῦ Οὐρανοῦ, ἐνῶ σύμφωνα μέ τόν Σιμωνίδη τόν Κεῖο εἶναι γιός τῆς Ἀφροδίτης καί τοῦ Ἄρεως. Ἀναφέρεται καί ὡς ὑπηρέτης καί συνοδός τῆς Ἀφροδίτης. Ὁ Αλκαῖος ὁ Μυτιληναῖος ἁναφέρει ὅτι ὁ Ἔρως ἦταν ὑιός τῆς Ἴριδος καί τοῦ Ζεφύρου. Ἀπό τούς τραγικούς, ἰδ

Στήν Ἑλληνική Μυθολογία μέ τό ὄνομα Νυξ εἶναι γνωστή ἡ θεότης ποῦ προσωποποιοῦσε τή νύκτα. Ἡ Νυξ ἀναφέρεται ἰδιαίτερα ἀπό τοὐς ὰρχαίους Ἕλληνες ποιητές, ἀλλά ἡ μεγάλη σημασία της στήν Ἑλληνική Μυθολογία ὑπερβαίνει τά ἀπλά λογοτεχνικά πλαίσια. Ἡ Νυξ ἦταν κυρίαρχη, ἀρχέγονη καί κοσμογονική ὀντότης, τήν ὀποία σεβόταν καί φοβόταν ἀκόμη καί ὁ ἴδιος ὁ θεός Δίας. Σύμφωνα μέ τή Θεογονία τοῦ Ἠσιόδου, ἡ Νυξ εἶχε γεννηθεί ἀπό τό Χᾶος καί ἦταν μητέρα πολλῶν ὀντοτήτων, ὄπως τοῦ Ἐρέβους, τοῦ Μώμου, τοῦ Θανάτου κ.ἄ. Περισσότερα γιά αὺτούς θά ποῦμε σέ ἄλλες δημοσιεύσεις. Αὑτή ἡ θεώρησις -ὅτι δηλαδή ἡ ἠμέρα ἦταν ἀπότοκος τῆς νικτός- ἀντικατόπτριζε καί τήν ὀπτική τοῦ ἀναζητητοῦ. Συνηθίζουμε νά σκεφτόμαστε τήν ἠμέρα καί τή νύκτα σαν δύο ἰσοδύναμες καταστάσεις ποῦ ἑναλλάσσονται σέ ἔναν κῦκλο 24ώρου. Στήν πραγματικότητα, ἡ ἠμέρα -τό φῶς τῆς ἠμέρας- δέν ἀποτελεῖ παρά μία περιορισμένης ἐμβελίας ἐκδήλωση γύρω ἀπό ἄστρα ὄπως ὁ ἤλιος μας. Καί, μπορεί νά ὑπάρχουν δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων ἤλιοι στόν κό