Περί Μακεδονικού Αγώνος.
Ο Μακεδονικός Αγώνας αποτελεί μια ιερή, ξεχωριστή, στιγμή της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ο ατυχής Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897 είχε τσακίσει το ηθικό του ελληνικού λαού, εντός και εκτός των στενών συνόρων του κράτους. Η σκιά της ήττας έπεφτε βαριά ιδιαίτερα στους άνδρες του Ελληνικού Στρατού, που θεωρούσαν ατιμωτική την έκβαση του πολέμου και σάστιζαν μαθαίνοντας τις βιαιότητες που συνέβαιναν εναντίον των ελληνικών πληθυσμών της Μακεδονίας. Σάστιζαν διότι ήταν ανήμποροι να τους προστατεύσουν, αφού ήταν καθηλωμένοι στις θέσεις τους στο ελεύθερο ελληνικό κράτος. Δεκάδες, λοιπόν, από αυτούς εγκατέλειψαν τις θέσεις τους στις Ένοπλες Δυνάμεις, σχημάτισαν αντάρτικες ομάδες από ένθερμους πατριώτες από όλη την επικράτεια, και πέρασαν στην υπόδουλη Μακεδονία, αρχίζοντας σκληρό διπλό αγώνα ενάντιον των βούλγαρων Κομιτατζήδων και των Οθωμανικών Αρχών. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων, αποτελεί ο Παύλος Μελάς: Αξιωματικός του Πυροβολικού, γιός Πρωθυπουργού και μέλος της αριστοκρατικής